Konuşma İle İlgili Sorunlar

Otizmde en çok etkilenen alan sosyal etkileşim ve iletişim alanıdır. Otizmli çocuklarda dil edinimi sürecinde bir gecikme görülür. Kimi zaman da edinilen bu beceriler sonradan kaybolabilir. Bunun yanında, sözcük hazinesinde sınırlılık, ifadelerin tekrarlayıcı şekilde kullanımı (ekolali) jest-mimik ve ses tonu kullanımında farklılıklar, iletişimi başlatma ve sürdürmede güçlükler olabilir. Anlaşılır olmayan sözcükler, bağlama uygun olmayan ifadeler, tekrarlı anlamsız sesler, konuşma yerine çığlık atma ve ağlama gibi davranışlar bulunabilir. Otizmli çocuklarda dilbilgisel açıdan farklılıklar olabilmektedir. Zamirlerin ve eklerin kullanımında sıklıkla sorunlar görülmektedir. Otistik çocuklar yaşıtları gibi “hayır'' sözcüğünü “evet'' sözcüğünden önce öğrenirler. Otistik çocukların 'evet' sözcüğünü öğrenmeleri genellikle 8-9, bazen de daha ileriki yaşlarda olabilir. “Evet” sözcüğünü öğrendikten sonra, sorulan soruya bakmaksızın hep aynı cevabı sıklıkla kullanırlar.

Davranış Sorunları

Davranış problemleri 3 ana başlıkla incelenebilir.

Kendine veya çevresine zarar veren davranışlar

Küçük çocuklarda daha belirgin olan bu davranış zamanla azalarak kaybolur. Bu yüzden genellikle geçicidir. Saç çekme, hafifçe başına vurma gibi davranışların yanı sıra dilini ısırma, dudağını ısırma, parmağını ısırma ve başını sert bir yere çarpma gibi ağır ve tehlikeli davranışlar da görülmektedir. Bazı çocuklarda uzun süre devam edebilir.

Tekrarlayıcı davranışlar (stereotipi)

Zeka düzeyi düşük otistik çocuklarda daha sık görülür. Bazı otistik çocuklarda görülmeyebilir. Sağa-sola veya öne-arkaya sallanma, çevresinde dönme, alkış yapma, nesneleri çevirme, elini ağzına vurma, kanat çırpma tarzında kollarını sallama en sık görülen stereotipilerdir. Bu hareketler yaşla ve eğitimle azalmaktadır.

Öfke nöbetleri

Küçük yaşlarda daha sık görülmektedir. Çocuğun istediğinin yapılmaması, istemediği bir şeyin oluşması ya da kendi düzeninin bozulması sonucu olur. Öfke nöbetleri genelde yaşla birlikte azalır. Anne-babanın göstereceği mantıklı ve kararlı tutumlar öfke nöbetlerinin azalmasında etkilidir. Öfke nöbetleri ve saldırganlığın, otistik çocukların çevrelerinde olup biteni anlayamamalarından dolayı yaşadıkları gerilimin bir sonucu olduğuna da inanılmaktadır.

Obsesif-Kompulsif Belirtiler, Ritüeller

Otistik çocuklar bir konu, nesne ya da kişi ile aşırı derecede ilgilenebilirler. Bu ilgileri yerini zamanla başka ilgilere bırakabilir. Sürekli aynı konuyu konuşmak isteyebilirler. Ayrıntılara aşırı dikkat ederler. Karşılarındaki kişilerin kendi ilgilerini çeken konular ile ilgilenmediklerini fark etmeyebilirler. Nesnelerin bir parçası (gömleğin düğmesi, televizyon düğmesi gibi) ile aşırı ilgilenebilirler. Rutin (gündelik yaşam etkinlikleri) ve ritüelleri (merasim) izlemede mantıksız ısrar gösterebilirler. Odayı terk etmeden bütün eşyalara dokunmak isteyebilirler ya da okulu terk etmeden tüm bölümleri gezmek isteyebilirler. Yaşamlarında değişiklik istemezler. Her gün yaptıkları şeyleri aynı şekilde yapmak isterler. Bu davranışlarının nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Değişiklikleri sevmezler ve aynılık üzerinde ısrar ederler.

Tikler

Tikler çoğu zaman stereotiplerle (tekrarlayıcı davranışlar) karıştırılır. Tikler genelde yüz ile ilgili olur. Bazen omuz silkme olarak da görülebilir. Burnunu veya boğazını temizliyormuş gibi sesler çıkarabilirler. Genelde tiklerin kullanılan ilaçların yan etkileri sonucu oluştuğu düşünülmektedir.

Duyu Sorunları

Otistik çocuklar bazen duyu organlarına gelen uyarıcılara aşırı tepki gösterebilirler. Bazen de duyu organlarına gelen uyarıcılara tepkisiz kalabilirler. Bazı otistikler ciddi yaralanmalara tepki vermezken, bazıları eline toplu iğne batmasına aşırı tepki gösterebilir. Bazen dokunulmaktan ve sıkıştırılmaktan çok zevk alırken, bazen bu durumlara aşırı tepki verebilirler.

Yeme Sorunları

Otistik çocuklar katı yiyecekleri yemek istemeyebilirler. Çiğnemeyi reddedebilirler. Bazen de aşırı yiyebilirler. Daha çok çerez, cips gibi yiyecekleri severler. Yenmemesi gereken şeyleri bazen yiyebilirler. Yeni şeylere karşı direnç, yemek yeme için de geçerlidir. Uzun süre aynı yiyeceği yemek isteyebilirler. Tat duyuları kuvvetli olduğu için sürekli yedikleri yiyeceklerdeki farklılığı çok kolay fark edebilirler. Değişikliği fark edince her zaman yedikleri yiyeceği yemek istemeyebilirler.

Uyku Sorunları

Otistik çocuklarda uyku sorunu çok sık yaşanır. Sık sık uyanma, uyanınca hırçınlaşma, uzun süreli ağlama, geç uyuma veya geç uyanma gibi uyku problemleri yaşarlar. Ayrıca, sürekli anne ile yatma ya da çok az uyuma gibi sorunlar da yaşarlar.

Cinsel Sorunlar

Bazı otizmli çocuklar cinsel dürtülerin yoğun olduğu dönemlerde, bilinçli veya bilinçsiz olarak karşı cinse ilgi duymaya. Bu durum genelde cinsel organa dokunma, sarılma, öpme, koklama biçimindedir. Özellikle ergenlik döneminde cinsel dürtüler artar. Çocuk, cinsel dürtülerini nasıl doyuma ulaştıracağını bilemediği için öfkeli ve saldırgan olabilir.