Rotamız Mutluluk
 /  Gezinti Bağlantılarını Atla
Ana Sayfa /
Makaleler /
STEREOTİPİK HAREKET

 

   Sterotipik hareketler; belirli bir fonksiyonu olmayan sınırlı, yineleyici, kalıplaşmış bir takım ritmik daha çok duyusal uyaran elde etmek amacıyla yapılan davranışlar demektir. Bu davranış belirli bir süre boyunca farklı zaman aralıklarında gerçekleşir. Duyusal uyaran veya dikkatin dağılması ile son bulur. Genellikle nörolojik bir sorun teşkil etmezler fakat gelişimsel sorunların ortaya çıkabildiği bir durumdur. Stereotipiler fizyolojik ve geçici bir bulgu olarak normal gelişim sürecinde de karşımıza çıkabilirler. Yaygın gelişimsel bozuklukta sıklıkla karşımıza çıkar. Bunun haricinde duyusal modülasyon bozukluğu yaşayan çocuklarda da gözlemlenebilmektedir.  Otizm spektrum bozukluğu için ise ayırıcı bir tanıdır. Otizm spektrum bozukluğu tanılı çocuklarda sekonder stereotipi görülme oranı %88’dir. Erkeklerde kızlara oranla daha fazla karşılaşılmaktadır.  Stereotipik hareketler genellikle erken gelişim evresinde (0-3 yaş)  ortaya çıkar. Bu basmakalıp davranışlar bireyin kişisel ve sosyal,akademik hayatını olumsuz etkileyebilmektedir.

Stereotipik hareketler yaygın gelişimsel bozukluk veya nörolojik bir bozukluk olma durumuna göre ikiye ayrılmaktadır. Primer (birincil) stereotipik hareketler tipik gelişim gösteren çocuklarda görülür ve zamanla azalması beklenir.

Sekonder (ikincil) stereotipiler ise yaygın gelişimsel bozukluklarda daha sık karşımıza çıkar. Hareket paterni zamanla değişim gösterebilir.  Sekonder stereotipilerin çeşitleri vardır. vokal stereotipi (şarkı söylemek, mırıldanmak,bağırmak, işlevsel olmayan konuşma, kelime tekrarları vb), motor stereotipi (el çırpma veya sıkma, sallanma, yürüme vb.), görsel stereotipi (ışığa bakmak ,yan bakmak vb.), işitsel stereotipi (kulakları tıkamak,ritim tutmak vb.), dokunsal stereotipi (cildini kaşıma, tırmalama,ısırma,vurma vb.) ve bunlara ek olarak objeleri yalama ve  koklama şeklinde sınıflandırılabilir.

Stereotipilerin bir çoğu regülasyon sağlayıcı (sakinleştirici), haz ve keyif vericidir. Heyecan ,kaygı, stres gibi emosyonel değişiklikler veya  konsantrasyon anlarında daha yoğun ortaya çıkarlar. Süresi ve sıklığı farklılık gösterir. Dikkat dağıldığında veya yerinde duyusal uyaran verildiğinde ortadan kalkar. Uyaran eksikliği durumunda stereotipinin sıklık ve şiddeti artabilmektedir.Erişkinler ya da yaşça daha büyük çocuklar kendilerini bastırmayı, kontrol etmeyi öğrenebilirler.

Stereotipik hareketlerin azaltılmasında farklı yöntemler kullanılmıştır. Duyu bütünleme çalışmalarıyla uyaran ( çocuğun ihtiyacına uygun uyaran girdisi sağlayarak)  kontrolünde ilerleme, stereotipi yarıda kesilerek farklı bir etkinliğe yönlendirme,diğer davranışların seçici pekiştirilmesi, stres etkenlerinin azaltılması metotları kullanılabilmektedir. Yapılan çalışmalarda bu tür metotlarla stereotipik davranışlarda azalma gözlemlenmiştir.Farmakolojik tedavinin kanıtlanmış bir üstünlüğüne saptanmamıştır.


Atlantis Özel Eğitim ve Rehabilitasyon l Yazılım K7